BİRİM FİYAT TEKLİF CETVELİ İLE ARİTMETİK HATA ve YUVARLAMA

Bu bölümde birim fiyat teklif cetveli nedir, nasıl doldurulur, fiyat verirken neye dikkat edilir, yuvarlama hangi koşullarda ve nasıl yapılır ve Kik kararları ışığında anlaşmazlık yaşanan hususlara bakacağız.

  İhale dökümanları standart formları içinde bulunan birim fiyat teklif cetveli, birim fiyat teklif mektubunun eki olup, ihale zarfı içinde sunulması zorunlu olan belgelerden biridir. Birim fiyat teklif cetveli yapılan ihalede idarenin ihtiyacı olan mal, hizmet ya da yapım işinin kısım(veya kalemlerini) gösterir. Birim fiyat teklif cetvelindeki kısımlar(kalemler) ile teknik şartnamedeki kısımlar(kalemler) uyumlu olmalıdır. Örneğin teknik şartname ile birim fiyat teklif cetvelindeki bir kısım veya kalem arasında uyumsuzluk varsa teknik şartnamedeki tanım geçerlidir. Birim fiyat teklif cetvelini imza atmaya yetkili kişiler imzalamalıdır. 

FİYATLAR NASIL YAZILIR

İhaleye katılmak isteyen istekliler, fiyatlarını bazen ikiden fazla ondalık basamak olacak şekilde vermek isteyebilirler. Ancak bunu yaparken Kamu ihale genel tebliğinin 16. maddesine uygun davranmaları gerekiyor;

16.5. Aritmetik hata ve yuvarlama  

16.5.1. Birim fiyat teklif cetvelindeki çarpım ve toplamlarda hata olması durumunda aritmetik hata olduğu kabul edilecek ve teklif doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır. Kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde, isteklinin aritmetik hata yapılan kısma ilişkin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak, teklif verdiği diğer kısımlar üzerinden ihale sonuçlandırılacaktır.
16.5.2.(Değişik:RG-20/4/2011-27911)(Değişik: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.)  

    Kısmi teklife izin verilip verilmediğine bakılmaksızın, birim fiyat üzerinden teklif alınan tüm ihalelerde istekliler, hizmet alımı ihalelerinde işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemleri hariç, birim fiyatları ve birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verebileceklerdir. Ancak, toplam teklif tutarı virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.
    Kısmi teklifin tek kalemden oluşması durumunda birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutar, en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde verilebilecektir. Kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde ise bu kalem tutarlarının toplanması sonucu bulunan kısım toplam tutarı en fazla virgülden sonra iki ondalık basamaklı olacak şekilde verilebilecektir.  Bir başka ifadeyle kısmi teklifin birden çok kalemden oluşması halinde her bir kalemin birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarı, virgülden sonra iki ondalık basamaklı sayıdan fazla olacak şekilde verilebilecek, ancak kısım toplam tutarı en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

Hesaplanan toplam/kısım toplamı teklif tutarı	Yuvarlama sonucu
500.815,414	500.815,41
500.815,4149	500.815,41
500.815,41582	500.815,42
500.815,4169	500.815,42

16.5.2.1. (Ek: 20/8/2011-28031 R.G./ 8 md.)  İşçilik ücreti, yol ve yemek bedeli ile bunlar üzerinden alınan prim tutarları gibi işçilik kalemlerini oluşturan maliyet unsurlarına ilişkin hesaplama yöntemi, sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında kanunla ve idari düzenlemelerle belirlenmiş olup, bu çerçevede 1 TL (Bir Türk Lirası)’nin altındaki tutarlar iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılmaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatındaki düzenlemelerin emredici nitelikte olması nedeniyle isteklilerin ilgili mevzuatı gereğince yapacakları işçilik hesaplamalarında da anılan yöntemin uygulanması zorunluluğu bulunmaktadır. Bu sebeple, hizmet alımı ihalelerinde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve işçi sayısı üzerinden teklif alınan işçilik kalemlerinin birim fiyatları ile birim fiyatla miktarın çarpılması sonucu bulunan tutarları, virgülden sonra en yakın iki ondalık basamaklı sayıya yuvarlanarak yazılacaktır. Yuvarlama işleminde yarım kuruş ve üzerindeki değerler bir kuruşa tamamlanacak; yarım kuruşun altındaki değerler ise dikkate alınmayacaktır.

16.5.3.(Ek madde: 25/01/2017-29959 R.G./3. md.) (Mülga: 31/03/2018-30377-R.G./1. md.)(Ek madde: 20/11/2018-30601 R.G./1. md.) Elektronik araçlar yardımıyla tablolama programları (MS Excel, Numbers, Libre Office Calc ve benzerleri) kullanılarak oluşturulan teklif mektubu eki cetvelin çarpım ve toplamlarında yazılımdan kaynaklanan yuvarlamalar nedeniyle oluşan hesaplama farklılıkları, toplam teklif fiyatının binde birine eşit veya daha az olması ve ihalenin sonuçlandırılmasına esas teklif sıralamasının değişmemesi kaydıyla aritmetik hata olarak kabul edilmeyecek ve bu farklılıklar isteklinin teklif cetvelinde yazılı birim fiyatlar esas alınarak ihale komisyonu tarafından re’ sen düzeltilecektir. Yapılan bu düzeltme sonucu bulunan tutar, sınır değer hesabı hariç, isteklinin teklif ve yeterlik değerlendirmesine esas nihai teklif fiyatı olarak kabul edilecektir.

 16.5.1. maddesini açıklar isek; 

•      Kısmi teklife izin verilen ihalelerde aritmetik hata yapılan kısım varsa, sadece bu kısma ilişkin teklif değerlendirme dışı bırakılacak ancak isteklinin teklif verdiği diğer kısımlar için değerlendirme devam edecektir. 
•      Eğer kısmi teklife izin verilmemişse; yani ihalenin tamamına teklif verilmesi istenmişse, bir kısımda bile aritmetik hata yapılırsa, aritmetik hata yapılmayan diğer kısımlar da değerlendirme dışı bırakılacaktır.

1

Örnek 1 :
Soldaki 1 numaralı resimde Ekap´tan bulduğum 2019/214920 numaralı "8 Kalem Tıbbi Sarf Malzeme Alımı" ihalesine teklif veren bir firmanın 2,4 ve 6 sıra sayılı kalemlere teklif verdiğini ancak 4 numaralı teklifte aritmetik hata yaptığını varsayalım(4 numaralı kalemde çarpım hatası var). İdari Şartnameye göre kısmi teklif verilebiliyormuş. Buna göre, ilgili tebliğin 16.5.1. maddesine göre sadece 4. kalemin teklifi geçersiz sayılacak, 2 ve 6 numaralı teklifler üzerinden isteklinin teklifi değerlendirilecektir. Eğer idari şartnamede kısmi teklife izin verilmeseydi, istekli ihaleden elenirdi.  




16.5.2. maddesinin birinci paragrafına bakalım; 

• Birim fiyatlı ihalelerde kısmi teklife izin verilip verilmediğine bakılmaksızın, hizmet alımlarındaki işçilik kalemleri hariç, birim fiyatlar ve birim fiyatla miktarın çarpımını gösteren tutar kısmı virgülden sonra iki haneden fazla olabilir(yani istekli kısım toplamını iki haneli de yazabilir, ikiden fazla olacak şekilde de yazabilir). Ancak genel toplam tutarı virgülden sonra iki haneli olmak zorundadır. 

Örnek 2:
Yukarıdaki ihaleden(2019/214920) devam edelim. Bu sefer birim fiyatları ve kısım tutarlarını virgülden sonra iki haneden fazla olacak şekilde değiştirelim. 

2

2 numaralı resme baktığımızda, yine 2,4 ve 6 numaralı kısımlara teklif verilmiş. 2 ve 4 numaralı kısımların birim fiyatları virgülden sonra iki haneden fazla olacak şekilde verilmiş ve bu birim fiyatların miktarla çarpımı sonucu bulunan kısım tutarları da virgülden sonra iki haneden fazla olmuş ve yuvarlama yapılmamış. Şimdi bu 3 kısmın tutarlarını toplarsak normalde genel toplam 2.483,218 TL olmalıydı ancak genel toplam ilgili tebliğ maddesine göre virgülden sonra iki haneli olmak zorunda olduğu için bu sayıyı yuvarlıyoruz ve sonuç 2.483,22 TL oluyor. Bu birinci hesapla biçimiydi. Şimdi diğerine geçelim.





Örnek 3:

3

Bu sefer birim fiyatlar aynı kalsın, ancak birim fiyatla ile miktarın çarpımı sonucu bulunan kısım tutarını iki haneli olacak şekilde yuvarlayalım.3 numaralı resimde görüldüğü üzere kısım tutarlarını virgülden sonra iki haneli olacak şekilde yuvarladık(2. resimde yuvarlama yapmadık). Genel toplam ise 2 numaralı resimde olduğu gibi 2.483,22 TL oldu. Hem 2 numaralı resimdeki hem de 3 numaralı resimdeki hesaplama biçimi doğru.








 Şimdi de 16.5.2. maddesinin ikinci paragrafına bakalım; 

• Burada eğer kısımlar tek ya da birden fazla kalemden oluşuyorsa nasıl işlem yapılacağını gösteriyor. Eğer bir kısım, tek kalemden oluşuyorsa; kısım tutarı virgülden sonra iki haneli yazılmak zorunda. 
• Eğer bir kısım, birden fazla kalemden oluşur ise; sadece bu kalemlerin tutarları virgülden sonra iki haneden fazla olarak yazılacak, kısım toplam tutarı ise virgülden sonra iki haneli yazılacaktır.

Örnek 4:

4

Bu sefer, başka bir ihaleye geçelim. 2019/217124 sayılı "6 Kısım (8 Kalem) Yoğun Bakım Kemoterapi Sarf Malzeme Alımı İhalesi"ne baktığımızda 4 numaralı resme göre; görüldüğü üzere 1. kısım 3 kalemden oluşmakta, diğer kısımlar ise tek kalemden oluşmaktadır. Birim fiyatları virgülden sonra iki haneden fazla olacak şekilde yazdım. İlgili tebliğ maddesine uygun olarak 1. kısımdaki 3 kalemin toplamını yuvarlamadan aynen yazdım, kısım toplam tutarını ise yuvarlayarak yazdım. Diğer kısımlar ise tek kalemden oluştuğu için bunları yuvarlayarak yazdım.

YUVARLAMA NASIL YAPILIR

• Yuvarlama işleminde virgülden sonraki 3. haneye bakılır. eğer üçüncü hane 5,6,7,8,9 rakamlarından biri ise o halde virgülden sonraki ikinci rakam bir arttırılır.

Örnekler;

1,1357: virgülden sonraki üçüncü rakam 5 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam bir arttırılır. yuvarlama sonucu: 1,14

14,567: virgülden sonraki üçüncü rakam 7 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam bir arttırılır. yuvarlama sonucu: 14,57

120,469654123: virgülden sonraki üçüncü rakam 9 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam bir arttırılır. yuvarlama sonucu: 120,47. Burada, virgülden sonra kaç hanenin olduğunun önemi yok.
3,499: virgülden sonraki üçüncü rakam 9 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam bir arttırılır. yuvarlama sonucu: 3,50

•  Eğer üçüncü hane 0,1,2,3,4 rakamlarından biri ise o halde virgülden sonraki ikinci rakam aynen yazılır.

Örnekler:

1,124: virgülden sonraki üçüncü rakam 4 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam aynen yazılır. yuvarlama sonucu: 1,12

1,102: virgülden sonraki üçüncü rakam 2 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam aynen yazılır. yuvarlama sonucu: 1,10

5,001: virgülden sonraki üçüncü rakam 1 olduğu için, virgülden sonraki ikinci rakam aynen yazılır. yuvarlama sonucu: 5,00

İŞÇİLİK KALEMLERİ NASIL YAZILIR

Tebliğin 16.5.2.1. maddesine göre işçilik kalemlerinde, birim fiyat ve birim fiyatla miktarın çarpımı sonucu bulunan tutar virgülden sonra iki haneden fazla olacak şekilde yazılamaz. Ancak işçilik kalemleri haricinde malzeme kalemi var ise bu malzemelerin birim fiyatları virgülden sonra iki haneden fazla olabilir.

KİK KARARLARI

1) İstekli tarafından bazı sayfaların kaşe/imza yapılmaması

Bu başlık altında birbirinden çelişkili 3 tane farklı ihaleye ait Kik kararına bakacağım.

1. 06.03.2019 tarihli 2019/UM.II-332 sayılı Kik kararında, istekli tarafından 1, 4 ve 5. kısma teklif verildiği ancak sadece 1. kısma ait kalemlerin ve 1. kısım toplam tutarının olduğu 3. sayfasının firma tarafından kaşe/imza yapılmadığı, diğer bütün sayfaların kaşelenip/imzalandığı ancak idare tarafından 3. sayfada kaşe/imza bulunmaması nedeniyle firmanın ihaleden elendiği gerekçesiyle firma, itirazen şikayette bulunmuştur.

Kik verdiği kararda;

"birim fiyat teklif cetvelinin 1’inci kısmın toplam teklif bedeli (588.167,50 TL) ile 1’inci kısma ait bazı iş kalemlerinin bulunduğu 3’üncü sayfasında kaşe ve imza bulunmamasının, anılan istekliyle her bir iş kalemi için teklif edilen birim fiyatların miktarlarla çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme yapılacağından, imzalanmamış olan 3’üncü sayfada yer alan bazı iş kalemlerinde ve toplam teklif bedelinde yapılabilecek değişikliklerin sözleşmenin uygulanması sürecinde hak edişlerin ödenmesi veya iş artışı / iş eksilişine gidilmesi durumunda uyuşmazlık konusu olabileceği hususları da göz önünde bulundurulduğunda esasa etkili aykırılık olduğu anlaşılmıştır."

diyerek, 1. kısma ilişkin itirazen şikayet başvurusunu reddetmiştir ancak firmanın teklif verdiği 4. ve 5. kısma ilişkin tekliflerin  ise değerlendirmeye alınması kararını vermiştir. Sadece 1. kısma ilişkin itirazı reddetmiştir. 

     2. 26.04.2019 tarihli 2019/UH.I-523 sayılı kararda; itirazen şikayette bulunan firma, ihale üzerinde bırakılan diğer firma tarafından 2 sayfadan ibaret olan birim fiyat teklif cetvelinin sadece son sayfasının imzalandığını, ilk sayfasının kaşe/imza yapılmadığını...  Kik tarafından verilen kararda ise:

"Yapılan incelemede, ihale üzerinde bırakılan istekli tarafından sunulan teklif mektubunda imza ve kaşenin yer aldığı, birim fiyat teklif mektubunda yer alan toplam teklif bedelinin 2.991.467,10 TL olduğu, rakam ve yazı ile yazılan tutarların birbiri ile uyumlu olduğu, birim fiyat teklif mektubunun ayrılmaz bir parçası ve eki olan birim fiyat teklif cetvelinin 2 sayfadan ibaret olduğu, birim fiyat teklif cetvelinde sıralı bir şekilde devam eden iş kalemlerinin birimi, miktarı, birim fiyat ve tutarlarına yer verildiği ve KDV hariç toplam tutarın yer aldığı son sayfanın imzalı ve kaşeli olduğu ve buradaki toplam tutar ile birim fiyat teklif mektubundaki tutarın (2.991.467,10 TL) aynı olduğu, bu durumun imzalı olmayan sayfa dahil bütün iş kalemlerinde teklif edilen fiyatların toplam tutarla uyumunu gösterdiği tespit edilmiş olup, birim fiyat teklif cetvelinin ilk sayfasında imza ve kaşenin olmaması hususunun esasa etkili bir aykırılık olmadığı anlaşılmıştır." diyerek ilk sayfanın kaşeli/imzalı olmamasının mevzuata aykırı olmadığına hükmetmiştir. 

     3. 27.12.2018 tarihli ve 2018/UY.II-2100 sayılı karara göre;

"İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, birim fiyat teklif cetvelinin birinci ve ikinci sayfalarının imzasız olmasının tekliflerinin geçerliliğini etkilemeyeceği, söz konusu durumun esasa etkili bir aykırılık oluşturmayacağı iddialarına yer verilmiştir." 

Yapılan inceleme sonucunda;

Başvuru sahibi Mehmet Cengiz tarafından verilen birim fiyat teklif mektubu ve eki birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde birim fiyat teklif mektubunda toplam teklif bedelinin rakam ile “258.045,62” ve yazı ile “ikiyüzellisekizbinsıfırkırkbeşliraaltmışikikuruştürklirası” olarak yazıldığı, teklif mektubunun imzalı ve kaşeli olduğu, birim fiyat teklif mektubunun ekinde yer alan birim fiyat teklif cetvelinin ise 49 iş kalemini içerdiği ve 3 sayfadan oluştuğu, toplam teklif bedelinin yazılı olduğu üçüncü sayfasının imzalı ve kaşeli olduğu, birim fiyat teklif cetvelinin ilk iki sayfasında ise kaşe ve imza bulunmadığı, yalnızca son sayfasının kaşelenip imzalandığı, birim fiyat teklif cetvelinin imzalı ve kaşeli olan son sayfasında karalama ve düzeltme yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan inceleme neticesinde, başvuru sahibinin birim fiyat teklif cetvelinin birinci ve ikinci sayfalarının imzasız ve kaşesiz olması esasa etkili bir aykırılık teşkil etmemekle birlikte; birim fiyat teklif cetvelindeki toplam tutarda yapılan karalama ve düzeltme sebebiyle teklif mektubundaki toplam tutar ile birim fiyat teklif cetvelindeki toplam tutarın karşılaştırılması imkânının bulunmadığı, bu sebeple isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakması işleminde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Bu kararın ek gerekçesinde ise;

Birim fiyat teklif mektubunun ayrılmaz bir parçası olan birim fiyat teklif cetvelinin ihale dokümanı kapsamında verilen birim fiyat teklif cetvelinin 3 numaralı dipnotuna uygun bir şekilde sunulması gerekmektedir. Birim fiyat teklif cetvelinin imzalanmamış olan birinci ve ikinci sayfasında toplam teklif tutarını değiştirmeyecek şekilde birim fiyat tutarında veya teklif miktarlarında yapılabilecek bir değişiklik sözleşmenin uygulanması aşamasında hak edişlerin ödenmesi veya iş artışı/iş eksilişine gidilmesi durumunda uyuşmazlık konusuna neden olabilecektir. Bu nedenle, birim fiyat teklif cetvelinin ilk iki sayfasının teklif vermeye yetkili kişiler tarafından imzalanmamış olmasının esasa etkili olduğu değerlendirilmiştir. Buna göre, başvuru sahibinin teklifinin bu gerekçe ile idarece uygun bulunmayarak değerlendirme dışı bırakılmasında mevzuata aykırılık bulunmamıştır.

Yukarıdaki 3 karara baktığımızda çelişki olduğunu itiraf etmemiz gerekiyor. Birinci kararda sayfalardan birinin kaşesiz/imzasız olmasını aykırı olarak değerlendiren Kik, diğer kararlarda mevzuata aykırı olarak değerlendirmemiştir. Üstelik birim fiyat teklif cetvellerinin dipnot kısmında her sayfanın yetkili kişilerce imzalanması gerektiği belirtilmesine karşın. Teklif verilmeyen sayfalar olsa ve bu sayfaların kaşe imza yapılmamasını anlarım da, bu 3 Kik kararı arasındaki çelişki açıklanmaya muhtaç bir konu.  

2) İşçilik kalemleri haricindeki işçilikle ilgili olmayan kalemlerde yuvarlama

20.03.2019 tarihli 2019/UH.I-407 sayılı karara göre, ihale konusu işçilik kalemlerinin birim fiyatlarının virgülden sonra iki haneli yazılacağı; ancak işçilik haricindeki diğer kalemlerin birim fiyatlarının virgülden sonra iki haneden fazla olacak şekilde verilebileceği kararı verilmiştir.

3) Aritmetik hata yapılmayan bazı kısımların değerlendirmeye alınması hakkında.

Kamu İhale Genel Tebliğinin 16.5.1. maddesine göre, teklif verilen bazı kısımlarda aritmetik hata yapılmasına nedeniyle bu kısımlara ait tekliflerin değerlendirme dışı bırakılacağı; bunun yanında aritmetik hata yapılmayan diğer kısımların ise değerlendirmeye alınacağı söylenmektedir.
 10.04.2019 tarihli 2019/UM.I-465 sayılı kararda; 
idarece aritmetik hata yapılan kısımlarla birlikte aritmetik hata yapılmayan diğer kısımların da değerlendirme dışı bırakıldığı, Kik tarafından verilen kararda ise, 16.5.1. maddesine göre aritmetik hata yapılmayan kısımlara ait tekliflerin değerlendirmeye alınmasına hükmetmiştir. 

Son not:

1) Birim fiyat teklif cetvellerinin teklif verilen kısımlarına ait tüm sayfaların kaşeli/imzalı olması gerektiği kanısındayım. Çünkü teklif verilen kalemlerin/kısımların olduğu kaşesiz/imzasız sayfaların daha sonradan herhangi birileri tarafından değiştirilebileceği kanısındayım.

2) İdarelerce kısım ve kalemin birbirinden farklı olduğunun ayrımının farkında olunmadığı kanısındayım.Kimi ihalelerde idari şartnamede ihale adına "kalem" olarak yazılırken, ihalenin kısmi teklif verilmesi maddesinde ise "kısım" olarak yazıldığı görülebilir. Yani, ihale adı "35 kalem malzeme alımı" iken, idari şartnamenin kısmi teklif verilmesi maddesine kısım sayısı 35 dir yazılmaktadır. Buradaki çelişkiyi gidermek adına, ya ihale adına 35 kısım malzeme alımı yazılmalı ya da 35 kısım 35 kalem malzeme alımı yazılıp teklif cetveli de ona göre düzenlenmelidir.